پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » فقه برای غرب نشینان

باب دوم : معاملات ـ فصل 11 ـ مسائل متفرقه ← → باب دوم : معاملات ـ فصل 9 ـ مسائل بانوان

باب دوم : معاملات ـ فصل 10 ـ احکام موسیقی

برخی از مردمان مسلمان در کشورهای غیز اسلامی و حتی احیاناً در خود کشورهای اسلامی معمولاً به آهنگ ها،موسیقی ها، آوازهای
خوانندگان،پایکوبی رقاصان در گوشه وکنار خیابان ها،مدرسه ها،خانه های همسایگان و در اتومبیل ها و اتوبوسها در حال حرکت،گوش می کنند وچون گاهی اوقات، آن صدا ها گوش خراش است خودبه خود این سؤال پیش می آید آیا این آهنگها آوازهارا می توان گوش کرد؟آیا رقص برای ماجایز است؟
مادر ذیل، به این سؤالات پاسخ می دهیم.
مسئله539ـ موسیقی ، هنر وفنی است از هنرهاو فنون بشری و در زمان های اخیر رواج بیشتری دارد. برخی از انواع آن حلال است و می توان به آن گوش داد و برخی دیگر حرام می باشد و گوش دادن به آن جایز نمی باشد.
مسئله540ـ موسیقی حلال، آن است که با مجالس لهو و لعب تناسب ندارد و به عکس آن،موسیقی حرام به موسیقی ای گفته می شودکه با مجالس لهو و لعب هماهنگی دارد.
مسئله541ـ مقصود از جمله((متناسب با مجالس لهو و لعب)) این نیست که آن موجب آرامش روحی و تغییرحال و وضع انسان می شود که چنان چیزی خوب است و احیاناً موسیقی و آواز حلال نیز آن وضع را به وجودمی آورد بلکه مقصود ازآن ، این است که شنونده آن خصوصاً اگر باهنر و فن موسیقی آشناباشد می داند که کدامیک با مجالس لهو و لعب ومشابه آنها،تناسب داردوآنها یک ندراد.
مسئله542ـ رفت و آمد به جاهایی که درآنها موسیقی حلال پخش می شود،جایز است وگوش دادن به آن حتی مدت طولانی ،مادام که به حرام نینجامد بی اشکال می باشد.
مسئله543ـ به اماکن عمومی که در آنها موسیقی حرام پخش می شود،می توان رفت و آمد کرد به شرط آنکه به آن موسیقی از روی عمدو قصد، گوش ندهند مانند سالن هااستقبال و بدرقه مسافران،پاویون ها، پارک های عمومی ،رستوران ها،قهوه خانه ها،و امثال آنها،زیراگوش دادن به موسیقی حرام،ممنوع است نه کشیدن هر صدایی هر چندکه از روی عمد گوش ندهیم،حرام باشد.
مسئله544ـ موسیقی حلال رادرآموزشگاههای ویژه و یادیگر جاهای مناسب،می توان آموخت.
اعم ازآنکه یادگیرنده بزرگسال باشد و یا کوچک به شرط آنکه آمد و رفت به آن اماکن در تربیت وبنیاد دینی او اثر منفی نگذارد.
مسئله545ـ غنا و آواز خوانی حرام است و گوش دادن و کاسب کاری به وسیله ان نیز حرام می باشد و مقصود از غنا و آواز خوانی حرام، آن سخنان لهوی است که به آهنگ های مبتذل در نزد اهل لهو و لعب، می انجامد.
مسئله546ـ خواندن قرآن ،دعا،ذکر و ورد با آهنگ های شناخته شده در نزد اهلو لهو و لعب،جایز نیست و بنابر احتیاط واجب،جز آنها نیز به صورت شعر و نثر با همان آهنگ، خوانده نشود.
مسئله547ـ حرمت استماع موسیقی و غنای حرام در سنت نبوی مورد توجه قرار گرفته است.
رسول خدا در یک حدیث شریف فرمود: خواننده، زناکار، نی نواز، دف زن، همگی کر و کور و لال از قبر به عرصات محشر واردکی شوند.
وفرمود: هر کس به لهو و غنای حرام گوش دهد در گوش او به روز قیامت مس مذاب ،می ریزند.
و باز فرمود:غنا و موسیقی حرام و مبتذل، وسیله و راهی به سوی زناست.
مسئله548ـ زن در برابر شوهرش به قصد لذت و تحریک او و جز آن،جایز است بر قصد اما درمقابل مردان دیگر نباید رقص کند و بنابر احتیاط واجب در برابر زنان نیز نرقصد.
مسئله549ـ دست و کف زدن درجشن ها،عروسی ها و میلادیه های مذهبی برای همه زنان و مردان جایز است.
واینک به نمونه های از استفتائات و پاسخ های آیت الله العظمی سیستانی توجه کنید:
مسئله550ـ راجع به موسیقی حلال و موسیقی حرام،سؤال فراوان می شود.آیا می توانیم بگوییم :
موسیقی ای که غریزه جنسی را تحریک می کند و مبتذل و شهوت بر انگیز است، حرام می باشد و اما موسیقی ای که آرام بخش اعصاب بوده و روح و روان را راحتی بخشدو یا آهنگ هایی که بافیلم ها همراه است(موسیقی متن) و موسیقی های حماسی و رزمی ، موسیقی حلال می باشد؟
جواب: موسیقی حلال، آن است که بامجالس لهو و لعب مناسب نبست هر چند که ممکن است آرام بخش اعصاب نباشد مانند مارش نظامی و عزا.
مسئله551ـ هم چنانکه از موسیقی حلال و حرام سؤال فروان می شود از آوازخوانی حلال و حرام نیز پرسش فروان به عملی آید آیا در این باره نیز می توان گقت: آواز خوانی ای که غریزه جنسی و شهوانی را برمی انگیزد و در سطح گسترده به ارضای شهوت جنسی بینجامد،آن آواز خوانی حرام است و اما آواز خوانی هایی که غرائز سلیم خفته را بیدار می کندو نفوس آدمی و افکار انسان را در سطح بالایی ارتقا می بخشد مثل آوازهای دینی ،که سیره نبوی و ستایش امامان را زمزمه می کند و یا آوازهای حماسی و سرودهای نشاط آور و سازنده اخلاقی ،عرفانی ، حلال می باشند؟
جواب: غنا و آواز خوانی به طور کلی حرام است و آن بنابر نظر و رأی برگزیده ما،عبارت است از کلام بیهوده ولهوی که با آواز وآهنگ متناسب در نزد اهل لهو و لعب،اجرا می شود و تلاوت قرآن،دعاو ثنای انبیاءو اولیاء وامامان اهل بیت هم با همین وضع و آهنگ حرام است و خواندن چیزهای دیگر از انواع کلمات غیر لهوی مانند سرودهای حماسی ،رزمی با همان لحن و آهنگ غنایی که یاد شد،بنابر اختیاط واجب حرام است.و اما آوازهایی که تعریف مابر آن صدق نکند،ذاتاً حرام نمی باشد.
مسئله 552ـ آیا به آوازخوانی های دینی و مدح و ثنای امامان که همراه موسیقی اجراء می شود می توان گوش داد؟
جواب: حکم این سؤال از حکم مسئله قبل، معلوم می شود.
مسئله 553ـ آیا به قرائت قاریی که صدایش را ترجیع می دهد و می لرزاند، بدون قصد لذّت می توان گوش داد؟
جواب: اگر آهنگی که در قرائت، از آن آهنگ استفاده می شود از نوع غنای حرام نباشد شنیدن آن، مانعی ندارد.
مسئله 554ـ برخی خوانندگان و سرودخوانان، آهنگ و لحن مردمان فاسق و فاجر را تقلید می کنند و قصیده هایی در مدح امامان معصوم می خوانند پس مضمون، مخالف آن چیزی است که اهل فسق و فجور بدان مأنوس اند لیکن اصل لحن و آهنگ مربوط به آنان است آیا چنین آواز خوانی جایز است و گوش دادن به آن چطور است؟
جواب: بنابر احتیاط، حرام است.
مسئله 555ـ آیا بانوان در شب زفاف و عروسی می توانند با هر نوع آهنگی آواز خوانی کنند حتی با آهنگ های متناسب مجالس لهو و لعب؟ و آیا آنان می توانند از آلات و ابزار موسیقی استفاده کنند؟ و آیا آن وضع را می توان در مجلس عقد خوانی، شب حنابندان و یا مناسبت های دیگر، تکرار کرد یا مخصوص شب عروسی است؟
جواب: بنابر احتیاط واجب، چنان آواز خوانی ها حتی در شب زفاف و عروسی هم ترک شود تا چه رسد به شبها و مناسبت های دیگر و حکم موسیقی و آواز خوانی حلال و حرام در مسائل قبل توضیح داده شد.
مسئله 556ـ آیا به سرودهای انقلابی همراه پیانو، ساز، دف و نی و پیانو برقی می توان گوش داد؟
جواب: اگر موسیقی و آهنگ پخش شده، از نوع موسیقی متناسب با مجالس لهو و لعب، باشد، گوش کردن به آن، جایز نیست.
مسئله 557ـ مقصود از جمله "متعارف نزد اهل فسق و فجور" چیست؟
جواب: این جمله، در فتاوای ما نیامده است و آنچه ما در تعریف غنا و آهنگ گفتیم عبارت از جمله "آهنگ شناخته شده نزد اهل لهو و لعب" است و معنای آن، واضح است.
مسئله 558ـ مسلمانی، سهل انگار بوده و اکنون، ملتزم و متعهد گشته است. آیا او می تواند، تنها و یا با دوستانش همانند گذشته بعضی آوازها و موسیقی ها را که گوش می داده همچنان گوش دهد و آنها را زمزمه کند؟
جواب: با صدق عنوان موسیقی و آوازخوانی حرام، جایز نیست.
مسئله 559ـ آوازهایی هستند با لغت بیگانه و با صدای اجنبی و استادان زبان می گویند که یادگیزی زبان همراه آن آواز و موسیقی، آسیان تر است آیا به هدف آموزش زبان به چنان موسیقی و آواز می توان گوش داد؟
جواب: اگر غنا و موسیقی حرام بر آن صدق کند گوش دادن به آن، جایز نمی باشد.
مسئله 560ـ ابزار و الات موسیقی، بسیار فراوان و گوناگونند. و در مجالس موسیقی و خوانندگانی مورد استفاده قرار می گیرند و گاهی هم، فقط برای راحتی و آرامش روحی نواخته می شوند آیا ساختن و خرید و فروش و نواختن آنها به قصد آرامش روحی و گوش دادن به نوازندگی آن کس که بر آنها می نوازد جایز است؟
جواب: داد و ستد آلات و ابزار موسیقی حرام و ساختن و گرفتن دستمزد بر آنها، جایز نمی باشد و مقصود از آلت لهو حرام آن است که آن، برای چنان کاری ساخته شده و مالیّت آن بستگی به چیزی دارد که به آن هدف ساخته شده و جز در لهو حرام مصرف ندارد.
مسئله 561ـ آیا ساختن و خرید و فروش آلات موسیقی که برای بازی بچه ها و آرام کردن آنها فراهم گشته است جایز است؟ و آیا بزرگسالان می توانند از آنها استفاده کنند؟
جواب: اگر موسیقی حاصل از آنها، همان موسیقی متناسب با مجالس لهو و لعب باشد داد و ستد آنها جایز نیست و افراد بالغ و مکلّف نمی توانند از آنها استفاده کنند.
مسئله 562ـ در برخی مدارس رسمی انگلستان برای دانش آموزان رقص یاد می دهند و آن را روی آهنگ موزیکی تنظیم و همراه می کنند که حرکت رقص کننده را به هنگام رقص توجیه می کند آیا در چنین کلاس درسی می توان حاضر شد؟ و اگر دختر و یا پسر جوان برای شرکت در چنان کلاسی، شوق و رغبت نشان دهند بر پدر و مادر واجب است که آنان را منع کنند؟
جواب: حضور دانش آموزان نوجوان، در چنین کلاسهایی اگر بر تربیت دیینی آنان اثر منفی باقی بگذارد که غالباً چنین است، جایز نمی باشد بلکه بنابر احتیاط، به طور مطلق جایز نیست.
مسئله 563ـ آیا یادگیری هنر رقص جایز است؟
جواب: بنابر احتیاط به طور مطلق جایز نمی باشد.
مسئله 564ـ آیا می توان مجالس رقصی به پاکرد که در آنها زن و شوهر با هم و با آهنگ موزیک آرام و جامه های رسمی، می رقصند؟
جواب: جایز نیست.
مسئله 565ـ آیا رقص زنان در جلوی زنان و مردان در جلوی مردان در یک جشن، آن هم جداگانه با موزیک و یا بدون آن، جایز است؟ جواب: رقص زن و یا مرد به طور کلی، محل اشکال است و احتیاط در ترک آن است و حکم موزیک در مسائل قبل، گفته شد.
مسئله 566ـ آیا زن می تواند دربرابر شوهرش با موزیک و یا بدون آن، برقصد؟
جواب: بدون موزیک، جایز می باشد.
مسئله 567ـ در برخی کشورهای غربی دانش آموزان دختر و پسر را به آموختن هنر رقص، مجبور می کنند و این گونه رقص با موزیک متعارف همراه نیست و جنبه لهوی نداردو فقط مادّه درسی محسوب است آیا پدران و مادران می توانند به فرزندان دختر و یا پسر خود اجازه حضور در آن کلاسها را بدهند؟
جواب: اگر چنان کاری با تعلیم و تربیت دینی فرزندان، منافات داشته جایز نیست بلکه بنابر احتیاط و با فرض بلوغ فرزندان، اجازه حضور در چنان کلاسی به طور مطلق حرام می باشد مگر آنکه آنان برای خود حجّت شرعی داشته باشند مثلاً از کسی تقلید کنند که او حضور در چنان کلاسی را جایز می شمرد در این صورت، دادن اجازه حضور بلامانع است.
باب دوم : معاملات ـ فصل 11 ـ مسائل متفرقه ← → باب دوم : معاملات ـ فصل 9 ـ مسائل بانوان
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français