Büyük Taklid Merci'i Sayın Seyyid Ali Hüseyni Sistani’nin Bürosunun Resmi İnternet Sitesi

Eserleri » Tam İlmihal

MUZâRAA ( EKİM ÜZERİNE ANLAŞMA) HÜKÜMLERİ → ← KİRAYA VERİLEN MALIN ŞARTLARI

CUALE (ÖDÜL KOYMA) HÜKÜMLERİ

2177- Cuale; insan kendisi için yapılan işin karşılığında, belli bir meblağın ödemesini gerektiren anlaşmadır. Mesela; kim kayıp olan malımı bularsa ona on lira vereceğim. Der, bu kararı bırakana “cail” yapana ise “amil” denir.
Kirayla, cuale arasında çeşitli farklılıklar vardır. Örneğin; kirada anlaşmadan sonra ecir işi yapmak zorunda, iş sahibi de ücretini ödemek zorundadır. Cuale de ise, amil belli kişi olsa da, o işi yapmak zorunda değil, iş yapılmadıkça cail de borçlu değildir.

2178-
Cail, mükellef, akıllı ve kendi ihtiyarı doğrultusunda anlaşma yapmalı, şer’i açıdan kendi malında tasarruf edebilmelidir. Buna göre, aptal- malını anlamsız yerlerde harcayan- bir insanın cuale anlaşması sahih değildir. Aynı şekilde malında tasarruf hakkı olmayan, iflas eden bir kişinin de, yaptığı cuale anlaşması sahih değildir.

2179-
Cail için yapılmak istenen iş, haram, anlamsız veya şer’i açıdan yapılması vacip olan işlerden olmamalıdır. Mesela; kim şarap içer, veya gece karanlığında korkunç bir yere gider, veya sabah namazını kılarsa, ona on lira vereceğim derse, yapılan bu anlaşma sahih değildir.

2180-
Kararlaştırılan malın tüm özellikleriyle belirlenmesi gerekmez. Amil o işin yapılmasının aptallık olmadığını anlarsa, yeterlidir. Mesela; bir insan, bu malı on liradan fazlaya satarsan, fazlalığı senin der veya kim kaybolan atımı bulursa, onun yarısı onundur, veya ona on kg buğday vereceğim derse, bu cuale anlaşması sahihtir.

2181-
Yapılacak işin ücreti belli olmaz, mesela; cail, kim çocuğumu bulursa, ona bir miktar para vereceğim der, miktarını belirtmez, çocuğu birisi bulursa, halk arasında karşılığı neyse onu ödemelidir.

2182-
Amil anlaşmadan önce işi yapar veya anlaşmadan sonra ücret almamak kastıyla yaparsa, ücret alamaz.

2183-
Amil işe başlamadan cail anlaşmayı bozabilir.

2184-
Amil işe başladıktan sonra, cail anlaşmayı bozmaya kalkarsa, sakıncalıdır. Ancak amille anlaşarak anlaşmayı bozabilirler.

2185-
Amil, işi bitirmeden bırakabilir. Ancak bitirmemesi cail veya iş sahibine zarar verecekse, o işi tamamlamalıdır.
Mesela; bir insan, kim gözümü ameliyat ederse, ona belli bir miktar vereceğim der, doktor ameliyata başlar, yarıda bırakmasıyla göz sorunlu olacaksa, ameliyatı tamamlamalıdır.

2186-
Amil işi bitirmeden bırakır, cail ücreti işin bitmesi için bırakmışsa, hiçbir ücret talep edemez. Mesela; kim elbisemi dikerse ona on lira vereceğim der, amacı yapılan işin miktarına göre ücret ödemek olursa, amilin yaptığı iş oranında ücretini ödemelidir.
MUZâRAA ( EKİM ÜZERİNE ANLAŞMA) HÜKÜMLERİ → ← KİRAYA VERİLEN MALIN ŞARTLARI
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français